Dekoracje balkonów i tarasów

Balkon lub taras są miejscem, gdzie realizują się nasze marzenia o zielonej, a właściwie kolorowej oazie, stworzonej na niewielkiej powierzchni. Jeszcze do niedawna kwiaty balkonowe kojarzyły nam się najczęściej z pelargoniami. Pelargonia jest niewątpliwie najpopularniejszą roślina balkonową i trzeba przyznać, że roślina ta ma wiele lat. Pelargonie kwitną od wczesnego lata do pierwszych przymrozków, rzadko chorują, nie wymagają szczególnej pielęgnacji. Dzisiaj jednak mamy ogromny wybór roślin, który zachęca do odważnego eksperymentowania. Coraz częściej obsadza się skrzynki różnorodnymi kwiatami, a nawet małymi krzewami czy drzewkami, starając się zamienić balkon lub taras w mini ogródek.

Obsadzając roślinami balkon i taras musimy przede wszystkim dobrze wyczuć i ocenić ich potrzeby. W pierwszym roku wybierzmy po prostu wytrzymałe gatunki. Uprawa aksamitek, pelargonii czy petunii nie sprawia kłopotu, jest tak prosta, iż bez problemu można powierzyć ją nawet dzieciom. Niezwykle interesujące i pełne wrażeń jest obserwowanie jak przebiega życie roślin w ciągu zaledwie kilku miesięcy: od wysiewu lub posadzenia małych roślinek wiosną przez obfite kwitnienie latem do przekwitnięcia i obumarcia jesienią.

Początkujący ogrodnik, nie mając jeszcze własnego doświadczenia, błędnie ocenia wielkości pojedynczych kwiatów i sadzi je zbyt ciasno. Jako podstawową zasadę można przyjąć, że małe rośliny, takie jak aksamitki czy werbeny, sadzi się w odstępach ok. 15 cm, większe, jak pelargonie lub petunie, wymagają co najmniej 20-30 cm odstępu jedna od drugiej. Również typowym błędem początkujących jest zbyt nieśmiałe działanie przy przycinaniu roślin. Wiele roślin, które mają pierwsze kwitnienie poza sobą, często można pobudzić do drugiego kwitnienia, jeśli główne pędy skrócimy prawie o połowę. Jednak nie należy przycinać kwiatów, które kontynuują kwitnienie do października - w takim przypadku należy tylko usuwać przekwitłe i zwiędłe kwiatostany. Kolejną z zasad o której należy wspomnieć przy pielęgnacji roślin sadzonych w pojemnikach jest ich nawadnianie. Trzeba pamiętać, że skrzynka to środowisko sztuczne dla roślin i dlatego wymagają większej uwagi niż te posadzone w ogrodzie. Należy je regularnie podlewać bo ziemia w pojemnikach szybko przesycha a dodatkowo promienie słoneczne w upalne dni mocno nagrzewają ścianki skrzynek. Najlepiej podlewać wczesnym rankiem lub późnym wieczorem stosując odstałą wodę. Rośliny w pojemnikach muszą być regularnie zasilane lub posadzone w ziemi z długo działającym nawozem. Skrzynki zwieszane na balkonach są najczęściej wykonane z drewna lub tworzyw sztucznych. Lepsze dla roślin są te drewniane, ale w praktyce częściej stosuje się skrzynki plastikowe. Pojemnik na małe drzewko lub krzew powinien mieć przynajmniej 60 cm głębokości i 50 cm szerokości. W dnie powinny być otwory odprowadzające nadmiar wody. Naczynia z drewna lub ceramiki warto wyłożyć wewnątrz folią ogrodniczą, w której trzeba oczywiście zrobić otwory. Zapobiega to nadmiernemu przesychaniu ziemi. Dno pojemnika wysypać warstwą drenażu np. karmazytu lub żwiru, a następnie wypełnić ziemią. Do uprawy roślin kwiatowych lub pnących można stosować donice i misy ceramiczne. Ustawione na płycie balkonowej mogą służyć do kompozycji mini ogródków.

Kwiaty balkonowe są proste w uprawie i pięknie kwitną. Każdego roku sklepy i centra ogrodnicze oferują ogromny wybór kwiatów balkonowych. Wśród gatunków i odmian znanych od dawna co roku w sprzedaży pojawiają się nowości. Wybierając kwiaty balkonowe do posadzenia na naszym balkonie czy tarasie koniecznie należy uwzględnić to, czy jest on nasłoneczniony, czy raczej pozostaje przez większą część dnia w cieniu. Odpowiedni dobór roślin jest kluczową sprawą. Jeśli na balkonie jest dużo słońca, dobierzmy rośliny lubiące takie warunki. Jest mnóstwo kwiatów preferujących takie ciepłe, słoneczne stanowiska. Dobrze sprawdzają się rośliny uprawiane na skalnikach takie jak: rojniki, rozchodniki, smagliczki czy zawciągi. Dodatkowo możemy uzupełnić je krzewami jałowców, wiciokrzewów i berberysów oraz roślinami jednorocznymi takimi jak: wilce, groszki czy kobee.  Na słonecznym balkonie dobrze rosną bratki, aksamitki oraz proste odmiany pelargonii.  Taka sama zasada tyczy się balkonów ocienionych, z małą ilością nasłonecznienia. Dobierzmy na nie kwiaty cieniolubne, które w tym miejscu będą dobrze się czuły.  Cieniolubne funkie, barwinki, bluszcze czy paprocie doskonale sprawdza się na takim balkonie. Wśród krzewów na uwagę zasługują trzmieliny, tuje i cyprysiki. Całość uzupełniamy fiołkami, konwaliami i oczywiście fuksjami. W sklepach ogrodniczych dostępne są nasiona gotowych mieszanek roślin balkonowych. W składzie takiej mieszanki jest kilkadziesiąt różnych gatunków nadających się do uprawy na stanowiskach słonecznych oraz w cieniu.

Jeśli ktoś w kwiatach najbardziej ceni zapach, powinien posadzić rośliny, które będą go emitować o różnych porach. Przy słonecznej pogodzie najsilniejsze wonie wydziela heliotrop oraz drobnokwiatowa smagliczka. Wieczorem prym wiedzie maciejka. Groszek pachnący poczujemy, gdy wąchamy go z bliska, podobnie jak tytoń i niektóre odmiany petunii, a także werbeny. Najbardziej popularną i pachnącą rośliną balkonową jest pelargonia. Cytrynowy zapach liści pelargonii odstrasza insekty. Najpiękniej pachną liście odmian graveolens, veriegatum, fragrans i tomentosum. Inne rośliny pachnące odpowiednie na balkony i tarasy to goździki prodate, lawenda, szałwia, bazylia i plekantrus, którego liście pachną po delikatnym roztarciu i trojeść z liśćmi o zapachu miętowo-cytrynowym.. Aromat młodych listków szałwii jest mniej intensywny niż roślin dwuletnich. Krzewy pachnące na balkony i tarasy to róże, oleandry i mirt.

Po zakupy kwiatów na balkon i taras wybierzmy się raczej po tzw. zimnych ogrodnikach (czyli po 15 maja) – rośliny posadzone na balkonie czy tarasie po tym terminie nie ucierpią od ewentualnych przymrozków.

Do dziesięciu najpopularniejszych kwiatów polecanych na balkon i taras należą:

- pelargonia

Najpopularniejsze są pelargonie rabatowe o krzaczastym pokroju. Zaraz za nimi w rankingu znajdują się odmiany bluszczolistne o zwisających pędach oraz dostojne pelargonie angielskie o dużych kwiatach i pochodzące od nich drobnokwiatowe odmiany z serii Angeleyes. Dominują kwiaty o wielu odcieniach różu i czerwieni. To rośliny wytrzymałe i dobrze znoszące krótkotrwałe niedobory wody. Tylko angielskie arystokratki wymagają starannej opieki i regularnego dokarmiania pożywkami z fosforem i potasem.  najlepiej rosną w miejscach słonecznych i w żyznym podłożu. Na zewnątrz wystawiamy je w maju, a pod dach zabieramy w październiku. Powinny tam mieć sporo światła i niezbyt wysoką temperaturę (ok. 15°C). Rozmnażamy je z sadzonek w lutym lub sierpniu.

- fuksja

Kiedyś królowały głównie w mieszkaniach jako rośliny pokojowe. Dziś tysiące odmian zarówno o niewielkich (20 cm), jak i pokaźnych rozmiarach (60 cm) zasiedla balkony i tarasy. W zależności od pokroju prowadzi się je w formie drzewek, sadzi w wiszących koszach lub dodaje do wielobarwnych kompozycji w skrzynkach. Ich kwiaty - w kolorach różu, czerwieni i fioletu, często dwubarwne - pojawiają się od wczesnej wiosny do późnej jesieni. lubią słoneczne stanowiska (w cieniu słabiej kwitną) i żyzne, wilgotne podłoże. Boją się przymrozków, więc wystawiamy je na zewnątrz w maju i chowamy do pomieszczeń pod koniec września. Przechowywane w chłodnym miejscu (15-18°C) przetrwają wiele lat. Aby zachowały ładny, zwarty pokrój, wiosną należy pędy przycinać o połowę.

- begonia

W skrzynkach sadzi się dziś głównie mieszańce pochodzące od begonii bulwiastej i zimowej. Rośliny te są zwykle okazalsze od swoich przodków i kwitną nieprzerwanie od maja do jesieni. Wyhodowano całe serie odmian o pokroju krzewiastym (kępy mają 40-50 cm wysokości) lub zwisającym. Te ostatnie mogą osiągać nawet 60 cm długości. Większość odmian ma pełne kwiaty w różnych odcieniach różu, czerwieni i żółci. Wiele jest też białych. te bez szwanku znoszą cień, więc są cenne na balkonach o wystawie północnej i wschodniej. Potrzebują żyznej, wilgotnej ziemi i regularnego nawożenia. Nowe odmiany wykazują dużą odporność na niesprzyjające warunki atmosferyczne i choroby grzybowe. Jednak wszystkie są wrażliwe na mróz i można je sadzić w skrzynkach dopiero po ustąpieniu przymrozków. Bulwy odmian pochodzących od begonii bulwiastej można przechowywać i w marcu wznowić uprawę.

- lobelia

Chyba żadna z balkonowych roślin nie może poszczycić się odmianami o tak czysto niebieskiej barwie. Błękit świetnie pasuje do czerwieni, różów, bieli i żółci, a więc właściwie do kolorów wszystkich kwiatów sadzonych w skrzynkach. Są też lobelie o kwiatach różowych, fioletowych lub białych. Kiedyś rośliny te tworzyły tylko nieduże kępy drobnych kwiatów, dziś mamy również odmiany o dłuższych, przewieszających się pędach odpowiednie do wiszących koszy. lubi podłoże żyzne i lekko wilgotne oraz słoneczne stanowiska. Gdy straci na urodzie, można ją przyciąć na wysokość 15-20 cm - wtedy powtórzy kwitnienie. Rozmnaża się ją przede wszystkim z nasion wysiewanych w styczniu i lutym w szklarni.

- niecierpek

W pojemnikach uprawia się dwa gatunki - niecierpek nowogwinejski o dużych kwiatach (4-6 cm średnicy) i ciemnych lancetowatych liściach oraz niecierpek Wallera zwany też sułtańskim. Ten drugi wydaje mniejsze kwiaty (2-3 cm średnicy) i ma jasnozielone sercowate liście.  osiągają 30 cm wysokości. Najlepiej rosną w miejscach półcienistych lub jasnych, ale niezbyt gorących. Lubią żyzną, lekko wilgotną ziemię i zasilanie nawozem do gatunków kwitnących. Najnowsze odmiany mają dwubarwne liście i paskowane lub pełne kwiaty. Oba gatunki łatwo rozmnożyć z sadzonek.

- nemezja

W zależności od odmiany rośliny te mają wzniesiony lub zwisły pokrój. Ich kępy osiągają około 50 cm średnicy. Kwiaty (około 1,5 cm) w kolorze żółtym, pomarańczowym lub czerwonym pojawiają się w ogromnej obfitości przez cały sezon. Nowe propozycje hodowców mają podniesioną odporność na wysoką temperaturę. Roślina najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym w żyznym, wilgotnym podłożu. Jej okazy nie nadają się do przechowania na przyszły rok. Ogrodnicy rozmnażają ją in vitro z sadzonek w laboratoriach.

- werbena

W skrzynkach najczęściej sadzi się odmiany o zwisających pędach. Na rynku dostępne są serie o drobnych (3 cm średnicy) lub większych (5 cm) kwiatostanach z kwiatami pojedynczymi lub pełnymi. Rośliny kwitną cały sezon. Dominują odmiany czerwone, różowe i fioletowe, ale są też łososiowe i białe. Niektóre przyjemnie pachną. Werbeny lubią żyzną ziemię, umiarkowane podlewanie i regularne zasilanie nawozem do roślin kwitnących. Jesienią można je przyciąć i przechować w jasnym, chłodnym miejscu do następnego sezonu.

- mandewilla

Jest silnie rosnącym pnączem (do 1 m w sezonie). Występuje pod trzema nazwami: sundaville, dipladenia i mandewilla. Ma kielichowate kwiaty w różnych odcieniach różu i czerwieni oraz białe, a niekiedy dwubarwne lub pełne. Mogą one osiągać aż 6-8 cm średnicy. Podlewana umiarkowanie. Roślina (nie znosi zalania!) kwitnie obficie od wiosny do pierwszych przymrozków, najlepiej na stanowiskach słonecznych. Służy jej zasilanie słabym roztworem nawozu do gatunków kwitnących. Wymaga podpór.

- petunia

Oprócz coraz to nowych odmian tradycyjnej petunii o krzaczastym pokroju (o wysokości około 30 cm) pojawiły się dziesiątki odmian kaskadowych o zwisających pędach. Kwiaty petunii osiągają 2-8 cm średnicy i występują we wszystkich barwach, z wyjątkiem niebieskiej. Często bywają także paskowane, dwubarwne lub o karbowanych brzegach płatków. Tradycyjne petunie mają małe wymagania i dobrze znoszą niedobory wody. Wszystkie typy tych roślin najlepiej rosną w słońcu. Odmiany kaskadowe potrzebują żyznej ziemi, sporo wilgoci i zasilania pożywkami z żelazem.

- uczep

Roślina ta sprzedawana jest pod łacińską nazwą Bidens lub jako złoty deszcz. Kępy, zależnie od odmiany, mają 40-60 cm średnicy. Obsypane są przez cały sezon drobnymi jaskrawożółtymi kwiatkami. To roślina ekspansywna, więc trzeba dla niej przewidzieć sporo miejsca, by nie zdominowała kompozycji. Lubi stanowiska słoneczne i stale wilgotne podłoże. Trzeba ją często podlewać, bo wypija dużo wody. Można spróbować przechować uczep w jasnym, chłodnym miejscu i wiosną rozmnożyć z sadzonek.

Mniej znane rośliny balkonowe to:

- starzec - nazywany też mrozem lub starzykiem - o ozdobnych liściach wyglądających jak pokryte srebrzystym szronem.

- celosia - odmiany miniaturowe, o kwiatach w kolorze intensywnie żółtych, różowych lub czerwonych. Nie lubi słonecznego stanowiska i nie należy jej przy podlewaniu przelać, bo zgnije.

- lawenda i inne zioła - lawenda pięknie kwitnie i jest dekoracyjna ale mogą ja nękać choroby grzybowe, nie należy jej podlewać lejąc wodę bezpośrednio na roślinę ale prosto do ziemi w doniczce lub na podstawkę.

- oleander - roślina strefy śródziemnomorskiej ale nadająca się do uprawy w pojemnikach. Powinna stać w miejscu ciepłym i nasłonecznionym, lubi wilgotne podłoże i dlatego trzeba ją obficie podlewać; woda może stać nawet w podstawce donicy. Raz w tygodniu trzeba oleandry nawozić. By krzew się nadmiernie nie rozrósł można przycinać pędy.

- trojeść - o pięknych jasnych liściach na zwisających pędach. Liście tojeści mogą być zielono-żółte albo srebrzyste o zapachu miętowo-cytrynowym

Pięknie ukwiecony balkon lub taras to wizytówka naszego mieszkania lub domu. Odpowiedni dobór kwiatów zapewni nam piękny zielony zakątek nie wymagający jednocześnie ciągłej opieki.

Bibliografia

1. Materiały wykorzystane z następujących stron internetowych:

2. Rośliny pokojowe i balkonowe, pod red. Tomasza Ostrołęckiego, Naumann & Gobel Verlagsgesellschaft, 2006, ISBN 9783625107583