Dethlewson Thorwald - Poprzez chorobę do samopoznania, Dokumenty(1)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Thorwald Dethlewson, Rudiger Dahlke PRZEZ CHOROBĘ DO SAMOPOZNANIA Przedmowa Jest to ksiąŜka niewygodna, gdyŜ odbiera człowiekowi chorobę jako alibi dla jego nie rozwiązanych problemów. Chcemy w niej pokazać, Ŝe chory nie jest niewinną ofiarą jakichś niedoskonałości natury, lecz takŜe sam jest sprawcą swej choroby. Nie mamy przy tym na myśli jakiegoś zanieczyszczenia środowiska, cywilizacji, niezdrowego trybu Ŝycia lub tym podobnych znanych "winnych"; chcielibyśmy natomiast na plan pierwszy wysunąć metafizyczny aspekt "bycia chorym". Symptomy widziane od tej strony okazują się cielesnymi formami wyrazu konfliktów psychicznych, a poprzez swą symbolikę wskazują kaŜdorazowy problem pacjenta. W pierwszej części ksiąŜki przedstawimy teoretyczne przesłanki i filozofię choroby. Gorąco polecamy staranne i dokładne, a nawet kilkakrotne przeczytanie pierwszej części przed przystąpieniem do lektury części drugiej. Tę ksiąŜkę moŜna by określić mianem kontynuacji czy teŜ egzegezy naszej pierwszej ksiąŜki zatytułowanej Schicksal als Chance (Przeznaczenie twoją szansą), chociaŜ staraliśmy się nadać jej własny wymiar i odrębność. Niemniej uwaŜamy lekturę ksiąŜki Schicksal als Chance za dobry wstęp lub uzupełnienie zwłaszcza gdyby część teoretyczna miała sprawić trudności. W części drugiej przedstawiamy najczęstsze objawy chorobowe w ich symbolicznym znaczeniu, odczytując je jako formy wyrazu problemów psychicznych. Indeks poszczególnych symptomów zamieszczony na końcu ksiąŜki umoŜliwi czytelnikowi w razie potrzeby szybkie odnalezienie określonego symptomu. Niemniej naszym pierwszorzędnym zamiarem jest nauczenie czytelnika poprzez inter pretacje nowego sposobu widzenia, które ma mu umoŜliwić samodzielne rozpoznawanie oraz rozumienie sensu i znaczenia symboli. Jednocześnie posłuŜyliśmy się tematem choroby jako pretekstem do poruszenia wielu tematów światopoglądowych i ezoterycznych, których znaczenie rozsadza węŜsze ramy choroby. Ta ksiąŜka nie jest trudna, ale teŜ nie jest tak prosta i banalna, jak moŜe się wydać tym wszystkim, którzy nie rozumieją naszej koncepcji. Ta ksiąŜka nie jest naukowa, gdyŜ brak w niej ostroŜności cechującej "naukową prezentację". Została napisana dla ludzi gotowych pójść drogą zamiast usiąść na jej skraju i spędzać czas na Ŝonglowaniu nie wiąŜącymi i pustymi frazesami. Ludzie, których celem jest oświecenie, nie mają czasu na naukę oni potrzebują wiedzy. Ta ksiąŜka natrafi na bardzo wielki opór jednocześnie mamy jednak nadzieję, Ŝe trafi takŜe do ludzi (niewielu lub wielu), którzy zechcą ją potraktować jako pomoc na swej drodze. Bo właśnie dla nich ją napisaliśmy! Autorzy CZĘŚĆ I Teoretyczne przesłanki rozumienia choroby i zdrowia 1 Choroba i symptomy Rozum człowieka Nie jest w stanie uchwycić prawdziwej nauki. WszakŜe gdy wątpi I nie rozumie, MoŜecie ze mną spokojnie o tym Podyskutować. Yoka Daishi "Shodoka" śyjemy w czasach, w których współczesna medycyna stale prezentuje zdumionym oczom laika świadectwa swych graniczących z cudem moŜliwości i umiejętności. Jednocześnie coraz donośniejsze stają się głosy tych wszystkich, którzy wyraŜają zasadnicze votum nieufności pod jej adresem. Coraz większa jest liczba tych, którzy znacznie większym zaufaniem darzą po części bardzo stare, po części takŜe nowoczesne metody przyrodolecznictwa czy sztuki homeopatii niŜ metody naszej wielce naukowej medycyny akademickiej. W przypadku tej ostatniej nie brak rozlicznych podstaw do krytyki skutki uboczne, zamazanie róŜnicy między objawem i przyczyną, zagubienie wymiaru ludzkiego, eksplozja kosztów ale znacznie ciekawszy od samego przedmiotu krytyki jest fakt, Ŝe się w ogóle pojawiła. Krytyka bowiem ma to do siebie, Ŝe nim pojawi się w racjonalnym kształcie, wypływa z niejasnego odczucia, Ŝe coś jest nie w porządku i Ŝe obrana droga mimo, a moŜe właśnie z powodu konsekwentnej realizacji nie prowadzi do oczekiwanego celu. Niezadowolenie z medycyny odczuwa niemało ludzi łącznie z wielu młodymi lekarzami. Ale ta jednomyślność ginie gdzieś z chwilą, gdy zaczyna się wska zywać nowe alternatywne sposoby rozwiązań. Jedni widzą zbawienie w socjalizacji medycyny, inni w zastąpieniu chemioterapeutyków naturalnymi środkami roślinnymi. Gdy jedni widzą rozwiązanie wszelkich problemów w badaniu promieniowania ziemskiego, inni zaklinają się, Ŝe nie ma nic skuteczniejszego niŜ homeopatia. Specjaliści od akupunktury i poszukiwacze ognisk zapalnych w organiz mie Ŝądają odejścia od patrzenia na wszystko w perspektywie morfologicznej i zwrócenia się ku sferze energetycznej procesów zachodzących w organizmie. Wszystkie te alternatywne kierunki i metody chętnie określa się mianem medycyny holistycznej, które to pojęcie oznacza dąŜenie do tego, by obok otwartości na róŜnorodność stosowanych metod nie tracić z oczu całego człowieka jako jedności cielesno duchowej. Fakt, Ŝe medycyna klasyczna straciła z oczu człowieka, stał się juŜ zresztą widoczny prawie dla kaŜdego. Daleko posunięta specjalizacja i analiza jako podstawowa koncepcja badawcza, prowadzona równolegle z coraz większym i dokładniejszym rozpoznaniem detalu, musiały nieuchronnie doprowadzić do utraty z po1a widzenia całości. Gdy się śledzi tę bardzo odświeŜającą dyskusję i procesy zachodzące w medycynie, zwraca uwagę fakt, jak bardzo owa dyskusja ogranicza się do metod i ich funkcjonowania i jak niewiele dotychczas mówi się o teorii czy teŜ filozofii medycyny. Choć, co prawda, medycyna w znacznym stopniu Ŝyje konkretnym działaniem praktycznym, to przecieŜ w kaŜdym działaniu wyraŜa się świadomie lub nie stojąca za nim filozofia. Współczesna medycyna ponosi fiasko nie z powodu braku moŜliwości swego działania, lecz z powodu sposobu widzenia świata, sposobu, na którym często milcząco i bezrefleksyjnie opiera swe działania. Medycyna ponosi fiasko z powodu swej filozofii lub ściślej rzecz biorąc z powodu braku tej filozofii. Działania medycyny kierowały się dotychczas jedynie funkcjonalizmem i skutecznością; brak wszelkich głębszych aspektów wewnętrznych wywołał w końcu pod jej adresem krytykę, Ŝe jest nieludzka. Wprawdzie owa nieludzkość wyraŜa się w wielu konkretnych sytuacjach zewnętrznych, ale problemu nie da się rozwiązać poprzez sięganie po dalsze funkcjonalne zmiany sytuacji. Wiele symptomów dowodzi, Ŝe medycyna jest chora. I jak kaŜdego innego pacjenta tak i "pacjenta medycyny" nie da się wyleczyć majstrowaniem przy symptomach. Tymczasem większość krytyków medycyny klasycznej i zwolenników alternatywnych sposobów leczenia przejmuje jako oczywistość jej światopogląd i cele, koncentrując całą swą energię wyłącznie na zmianie form (metod). W ksiąŜce tej pragniemy na nowo zastanowić się nad problemem choroby i leczenia. Nie zamierzamy bynajmniej przyjmować przy tym jej tradycyjnych i podstawowych wartości, uwaŜanych przez wszystkich za niepodwaŜalne. Ta postawa czyni wszakŜe nasze przedsięwzięcie dość trudnym i niebezpiecznym, gdyŜ w tej sytuacji musimy postawić kilka niewygodnych pytań takŜe w sprawach będących przedmiotem zbiorowego tabu. Zdajemy sobie sprawę, Ŝe tym samym czynimy krok, który z pewnością nie będzie następnym krokiem medycyny na drodze jej rozwoju. Pomijamy w tych rozwaŜaniach pewną liczbę kroków, które medycyna będzie musiała jeszcze uczynić. Zapewne dopiero ich głębokie zrozumienie dostarczy przesłanek dla merytorycznego przyswojenia sobie koncepcji, która legła u podstaw tej ksiąŜki. Dlatego niniejszą prezentacją nie myślimy pobudzać rozwoju medycyny jako pewnej zbiorowości, zwracamy się raczej do tych jednostek, których indywidualne moŜliwości rozumienia sytuacji wyprzedzają nieco jej (zawierający sporą dozę inercji) rozwój jako całości. Procesy funkcjonalne jako takie nigdy nie są obarczone znaczeniowo. Sens wydarzeń wynika z ich interpretacji. Dopiero ona umoŜliwia nam odczytanie ich znaczenia. Tak więc podniesienie się słupka rtęci w szklanej rurce, widziane w izolacji, nie ma absolutnie Ŝadnego sensu; dopiero gdy ten proces zinterpretujemy jako wyraz zmiany temperatury, rzecz cała nabierze znaczenia. Gdy ludzie zaprzestają interpretowania wydarzeń zachodzących w świecie i biegu własnego losu, ich byt pogrąŜa się w miałkości i bezsensie. By umieć coś zinterpretować, potrzeba układu odniesienia, układu istniejącego na zewnątrz, poza obszarem, wewnątrz którego manifestuje się rzecz interpretowana. Tak więc procesy tego materialnego i formalnego świata stają się interpretowalne dopiero wtedy, gdy sięgnie się po metafizyczny system odniesienia. Dopiero gdy widzialny świat form "stanie się alegorią" (Goethe), nabierze on dla ludzi znaczenia i sensu. Tak jak litera i cyfra są formalnymi nośnikami kryjącej się za nimi idei, tak teŜ wszystko, co widzialne, wszystko, co konkretne i funkcjonalne, jest jedynie wyrazem idei, a tym samym łącznikiem ze światem niewidzialnym. W uproszczeniu moŜna te dwie sfery nazwać takŜe formą i treścią. W formie wyraŜa się treść i to przez nią formy stają się pełne znaczeń. Znaki pisma, nie przekazujące Ŝadnych idei ani znaczeń, pozostają dla nas bezsensowne i puste. I nic tu nie zmieni choćby naj skrupulatniejsza analiza znaków. Wyraźnie i w sposób dla kaŜdego zrozumiały wyraŜa się ten związek w sztuce. Wartość obrazu nie wynika z jakości płótna i farb; materialne składniki obrazu są jedynie nośnikami i pośrednikami idei, którą w swym wnętrzu nosił artysta. Płótno i farba umoŜliwiają uwidocznienie tego, co zwykle pozostaje niewidoczne, a tym samym stają się fizycznym wyrazem metafizycznej treści. Te proste przykłady są jedynie próbą zbudowania mostu ułatwiającego zrozumienie prezentowanej w tej ksiąŜce metody interpretującego traktowania tematu choroby i leczenia. Tym samym opuszczamy, jednoznacznie i rozmyślnie, obszar "medycyny naukowej". Nie rościmy sobie pretensji do "naukowości", gdyŜ punkt, z którego wychodzimy, jest zupełnie inny z czego wynika równieŜ, Ŝe nie tyczy nas naukowa argumentacja ani sięga krytyka naszego sposobu podejścia do tematu. Z rozmysłem wy chodzimy poza ramy nauki, gdyŜ ta ogranicza się przecieŜ do szczebla funkcjonalnego, tym samym jednocześnie uniemoŜliwiając zamanifestowanie się znaczenia i sensu. Postępując w ten sposób, nie wychodzimy naprzeciw oczekiwaniom zagorzałych racjonalistów i materialistów; zwracamy się do ludzi gotowych podąŜać krętymi i bynajmniej nie zawsze logicznymi ścieŜkami ludzkiej świadomości. Dobrą pomocą w takiej podróŜy przez ludzką duszę są: obrazowe myślenie, fantazja, umiejętność kojarzenia, ironia i słyszenie podtekstów językowych. Nasza droga będzie wymagać i to w znacznej mierze umiejętności radzenia sobie z paradoksami i dwuznacznościami bez natychmiastowego wymuszania jednoznaczności poprzez niszczenie jej biegunów. W medycynie jak i w języku potocznym mówi się o najróŜniejszych chorobach. W tym językowym niechlujstwie uwidacznia się bardzo wyraźnie szeroko rozpowszechnione niezrozumienie faktu, który legł u podstaw pojęcia zwanego chorobą. Choroba jest słowem, które w zasadzie moŜe być uŜywane tylko w liczbie pojedynczej liczba mnoga, choroby, jest równie bezsensowna jak liczba mnoga od słowa zdrowie zdrowia. Choroba i zdrowie są pojęciami wymagającymi liczby pojedynczej, poniewaŜ odnoszą się do stanu człowieka, a nie jak się to przyjęło w dzisiejszym języku do organów czy części ciała. Ciało nigdy nie jest chore lub zdrowe, gdyŜ wyraŜają się w nim jedynie informacje pochodzące ze świadomości. Ciało samo z siebie niczego nie czyni, o czym kaŜdy moŜe się przekonać, obserwując zwłoki. Ciało Ŝywego człowieka zawdzięcza swe funkcje właśnie owym dwóm instancjom niematerialnym, które zazwyczaj nazywamy świadomością (duszą) i Ŝyciem (duchem). Świadomość przedstawia przy tym informację, która objawia się w ciele i podlega transpozycji do sfery widzialnej. Świadomość ma się do ciała tak jak program radiowy do odbiornika. PoniewaŜ świadomość stanowi jakość niematerialną i samodzielną, więc oczywiście ani nie jest produktem ciała, ani nie zaleŜy od jego istnienia. To, co nieustannie dzieje się w ciele istoty Ŝywej, jest wyrazem odpowiedniej informacji ewentualnie zagęszczenia odpowiedniego obrazu (obraz to po grecku eidolon, odpowiada mu zatem równieŜ pojęcie "idei"). Gdy puls i serce podąŜają określonym rytmem, temperatura ciała zachowuje stałą wartość, gruczoły produkują hormony lub gdy tworzą się przeciwciała (antygeny), to są to funkcje niewytłumaczal ne na bazie samej tylko materii, są natomiast w całości zaleŜne od odpowiedniej informacji, której punktem wyjścia jest świadomość. Gdy róŜnorakie funkcje ciała w określony sposób współgrają, powstaje wzorzec, który odczuwamy jako harmonijny i dlatego nazywamy go zdrowiem. Gdy jakaś funkcja wymyka się spod kontroli, w mniejszym lub większym stopniu zaczyna zagraŜać harmonii całości, wtedy mówimy o chorobie. Choroba oznacza więc odejście od harmonii czy teŜ zakwestionowanie zrównowaŜonego dotychczas porządku (później przekonamy się, Ŝe, widziana pod innym kątem, choroba jest właściwie ustanowieniem równowagi). Zakłócenie harmonii dokonuje się jednak w świadomości na płaszczyźnie informacji i objawia się jedynie w ciele. Ciało jest zatem sferą objawiania się i urzeczywistniania świadomości, a tym samym takŜe wszystkich procesów i zmian, które dokonują się w świadomości. Tak jak cały świat materialny jest jedynie sceną, na której przyjmuje kształt gra archetypów, stając się w ten sposób alegorią, tak i materialne ciało jest sceną, na której obrazy świadomości pragną uzyskać swój wyraz. Dlatego gdy świadomość człowieka popada w stan nierównowagi, staje się to widoczne i odczuwalne w jego ciele jako symptom. Stąd wprowadzającym w błąd jest twierdzenie, Ŝe ciało jest chore chory moŜe być jedynie człowiek natomiast owo bycie chorym objawia się w ciele jako symptom. (Gdy wystawia się tragedię, przecieŜ nie scena jest tragiczna, lecz utwór!) Symptomów jest wiele ale wszystkie są wyrazem jednego i tego samego zdarzenia, które nazywamy chorobą, a które zawsze dokonuje się w świadomości człowieka. Tak jak ciało nie moŜe Ŝyć bez świadomości, tak teŜ bez świadomości nie moŜe "chorować". W tym miejscu zapewne zrozumiałe stanie się zastrzeŜenie, Ŝe nie akceptujemy przyjętego dziś powszechnie podziału na choroby somatyczne, psychosomatyczne, psychiczne i umysłowe. Tego rodzaju koncepcja raczej utrudnia niŜ ułatwia moŜliwość rozumienia istoty rzeczy. Nasz sposób widzenia sprawy odpowiada do pewnego stopnia modelowi psychosomatycznemu, z tą wszakŜe róŜnicą, Ŝe odnosimy go do wszystkich symptomów, nie czyniąc Ŝadnych wyjątków. RozróŜnienie "somatyczny" /"psychiczny" moŜna w najlepszym razie odnieść do płaszczyzny, na której symptom się manifestuje ale jest ono bezuŜyteczne, gdy idzie o lokalizację choroby. StaroŜytne pojęcie chorób ducha jest zupełnie mylące, gdyŜ duch nigdy nie moŜe zachorować w tym wypadku chodzi wyłącznie o symptomy, które manifestują się na płaszczyźnie psychicznej, a więc w świadomości człowieka. Tak więc będziemy tu próbować rozwinąć jednolity obraz choroby, w którym rozróŜnienie "somatyczny"/"psychiczny" w najlepszym razie będzie się odnosiła do dominującej płaszczyzny wyraŜania się symptomu. Wraz z pojęciowym rozróŜnieniem między chorobą (płaszczyzna świadomości) a symptomem . (płaszczyzna cielesna) nasz sposób widzenia choroby nieuchronnie ulegnie przemieszczeniu, odchodząc od dobrze znanej analizy wydarzenia cielesnego w stronę słabo nam dziś jeszcze w tym kontekście znanego widzenia go w płaszczyźnie psychicznej. Działamy zatem jak krytyk, który próbuje poprawić złą sztukę teatralną nie poprzez analizę i zmianę kulis, rekwizytów i aktorów, lecz od razu zabiera się do samego tekstu. Konsekwencją pojawienia się symptomu w ciele człowieka jest (w mniejszym lub większym stopniu) zwrócenie nań uwagi i przerwanie w ten sposób, niekiedy gwałtownie, dotychczasowej jednostajności Ŝycia. Symptom jest sygnałem, który ściąga na siebie uwagę, zainteresowanie i energię, a tym samym powoduje zakwestionowanie normalnego, równomiernego toku Ŝycia. Symptom wymusza na nas uwagę czy chcemy tego, czy teŜ nie. To pochodzące z zewnątrz zakłócenie odczuwamy jako pewnego rodzaju dyskomfort i dlatego mamy zazwyczaj tylko jedno pragnienie: spowodować, by czynnik zakłócający zniknął. Człowiek nie lubi, gdy mu coś zakłóca normalny tok Ŝycia dlatego podejmuje walkę z symptomem. Walka absorbuje, jest zajęciem przykuwającym uwagę w ten sposób symptom powoduje sytuację, w której musimy się nim zająć. Od czasów Hipokratesa medycyna szkolna próbuje wmawiać chorym, Ŝe symptom jest wydarzeniem mniej lub bardziej przypadkowym, którego przyczyn naleŜy szukać w procesach funkcjonalnych. By je zbadać, dokłada się znacznych starań. Medycyna szkolna starannie unika nadawania symptomowi znaczenia, odsyłając tym samym zarówno sam symptom, jak i całą chorobę w obszar pozbawionej znaczenia błahości. Ale tym sposobem sygnał traci swą właściwą funkcję symptomy zostają pozbawione znaczenia sygnalnego. W celu lepszego zrozumienia tej sytuacji posłuŜmy się porównaniem: samochód ma na desce rozdzielczej róŜne lampki kontrolne, które zapalają się tylko wtedy, gdy jakaś waŜna funkcja mechanizmu przestaje prawidłowo działać. Jeśli podczas jazdy zapali się taka lampka kontrolna, bynajmniej nas to nie ucieszy. PrzecieŜ to znak, Ŝe powinniśmy przerwać jazdę. Czujemy to. Mimo zrozumiałego niepokoju bardzo głupio byśmy postąpili, wyładowując naszą złość na lampce, w końcu to dzięki niej dowiedzieliśmy się o czymś, z czego wcale nie tak szybko zdalibyśmy sobie sprawę, gdyŜ to coś znajduje się na obszarze dla nas "niewidocznym". Tak więc zapalenie się owej lampki potraktujemy jako bodziec do wezwania mechanika, który spowoduje, Ŝe lampka przestanie świecić, a my, teraz juŜ spokojni, pojedziemy sobie dalej. Ale niewątpliwie bardzo byśmy się zdenerwowali, gdyby interwencja mechanika ograniczyła się do samego tylko usunięcia Ŝaróweczki. Wprawdzie lampka przestałaby świecić czego wszak równieŜ sobie Ŝyczyliśmy ale droga prowadząca do uzyskania oczekiwanego przez nas rezultatu wydałaby się nam zbyt prosta. Wiemy, Ŝe znacznie sensowniejsze będzie stworzenie sytuacji, w której świecenie lampki okaŜe się zbędne, niŜ uniemoŜliwienie jej świecenia. W tym celu trzeba jednak oderwać wzrok od lampki i skierować go na obszary połoŜone głębiej w celu ustalenia, co właściwie nie jest w [ Pobierz całość w formacie PDF ] |