Depresja

Depresja
Temat:

Wstęp

Smutek, przygnębienie są emocjami, których doświadcza każdy człowiek wielokrotnie w trakcie swojego życia. Ich pojawienie się nie zawsze związane jest z depresją.
Rozpoznać to zaburzenie można dopiero gdy stanom obniżonego nastroju towarzyszą dodatkowo inne objawy m.in. poczucie braku energii, niemożność przeżywania radości, niska ocena własnej wartości oraz gdy trwają odpowiednio długo, tzn. ponad 2 tygodnie.
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych w rozdziale F „Zaburzenia psychiczne i zachowania” szczegółowo opisuje jakościowo i ilościowo objawy, które są wystarczające do rozpoznania depresji.
W praktyce lekarskiej zaburzenie to jest jednym z najczęściej występujących schorzeń psychicznych. Badania epidemiologiczne prowadzone na całym świecie wskazują, że w ciągu całego życia na depresję choruje ok. 17% populacji ogólnej. Wśród osób zgłaszających się do lekarza I-kontaktu 12-25% cierpi z powodu depresji, z czego połowa spełnia kryteria depresji umiarkowanej lub ciężkiej.
Stwierdzono ponadto, że u połowy chorych na depresję i leczących się u lekarzy ogólnych choroba ta nie zostaje nigdy zdiagnozowana.
Rozpoznanie powinien postawić lekarz, gdyż tylko on posiada odpowiednią wiedzę i doświadczenie do rozpoznania i oceny nasilenia poszczególnych objawów.
Idąc do psychiatry nie trzeba posiadać skierowania od lekarza rodzinnego. Można korzystać z pomocy takiego specjalisty poza miejscem swojego zamieszkania. Ważne jest jedynie to, aby lekarz miał podpisaną umowę z odpowiednią kasą chorych.

Przyczyny depresji

Depresję na poziomie molekularnym wywołują zaburzenia funkcjonowania przekaźników synaptycznych, głównie serotoniny i noradrenaliny.
Depresja częściej występuje u osób predysponowanych, tzn. takich u których w rodzinie występowały tego typu zaburzenia. Czym bliższe pokrewieństwo tym większa szansa na ujawnienie się choroby. Do wystąpienia depresji mogą przyczynić się także cechy nabyte w środowisku rodzinnym oraz utrwalone cechy osobowości.
Może występować w każdym wieku, jednak najbardziej narażone są osoby w okresie przekwitania (meno i andropauza) i w podeszłym wieku.
Depresja sezonowa pojawia się w okresach przesileń letniego i zimowego, gdy następuje szybsza zmiana długości dnia.

Depresja może wystąpić jako:
- schorzenie pierwotne, w przebiegu choroby afektywnej jedno lub dwubiegunowej
- zaburzenie wtórne do występującej choroby somatycznej lub jej terapii
- wtórnie do zaburzeń lękowych i adaptacyjnych oraz powodowanych przez przewlekły stres

Rzadko udaje się zakwalifikować występującą w konkretnym przypadku depresję ściśle do jednej z powyższych grup. Np. u osoby predysponowanej, u której na tą chorobę cierpieli matka i brat, depresja może ujawnić się po wydarzeniu traumatycznym, np. zwolnieniu lub zmianie stanowiska pracy.

Objawy

Osoba cierpiąca na depresję jest smutna, nie jest w stanie wykrzesać z siebie energii do działania. A nawet jeśli potrafi, to robi to z dużym wysiłkiem. Zmusza się do wszystkiego. Nie umie się skoncentrować na wykonywanych czynnościach, co powoduje częste skargi na osłabioną pamięć. Podaje poczucie niskiej wartości, czuje się niepotrzebna. Czarno widzi swoją przyszłość. Może oskarżać się o niepowodzenia własne lub z osób z otoczenia. W stanach najgłębszego obniżenia nastroju może dojść wręcz do pojawienia się myśli i tendencji samobójczych. W najcięższych stanach mogą występować (nie mające podstaw przekonania o grzeszności i karze), węchowe (odczuwanie „zapachu” zgnilizny, śmierci).
Złe samopoczucie występuje szczególnie rano. Po południu może ulec nieznacznej poprawie.
Często w depresji występują zaburzenia snu. Osoba chora budzi się wcześnie rano i nie potrafi już zasnąć. Brak apetytu powoduje spadek masy ciała.
Depresja maskowana jest stanem, w którym w obrazie chorobowym dominują objawy somatyczne. Pacjent nie podaje obniżonego nastroju jako skargi głównej. Zgłasza dyskomfort w klatce piersiowej, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, bóle głowy, pleców, zaburzenia miesiączkowania czy bezsenność. Zwykle prowadzona diagnostyka nie potwierdza tła somatycznego, a próby leczenia objawów nie przynoszą rezultatów. Skuteczna jest za to terapia przeciwdepresyjna.
Depresja może wystąpić jako epizod i zakończyć się wyleczeniem. Może też przejść w zaburzenia nawracające, z okresowo powracającymi objawami choroby.

Dlaczego depresję należy leczyć (czyli skorzystać z pomocy psychiatry)
- depresja jest ogromnym obciążeniem dla pacjenta
- znacznie ogranicza jego zdolność do pracy i nauki
- negatywnie wpływa na przebieg innych schorzeń
- istnieje realne ryzyko popełnienia samobójstwa

Postępowanie

W leczeniu depresji stosowana jest terapia biologiczna (głównie leki) oraz pomoc psychologiczna (psychoterapia).
Największą skuteczność osiąga się przy zastosowaniu obydwu metod jednocześnie. Wspomagającą metodą leczenia zaburzeń depresyjnych jest .

Leki

W chwili obecnej w Polsce zarejestrowanych jest kilkadziesiąt leków przeciwdepresyjnych. Różnią się one nie tylko budową chemiczną, ale także profilem i siłą działania oraz bezpieczeństwem ich stosowania w konkretnym przypadku.
Decyzję o zastosowaniu danego środka może podjąć tylko lekarz, najlepiej psychiatra. Specjaliści z tej dziedziny mają największe doświadczenie i wiedzę w zakresie działania tej grupy leków, wskazań czy ewentualnych interakcji z innymi farmaceutykami.

Ważne:

- Efekty stosowania leków przeciwdepresyjnych widoczne są zwykle po 2, 3 lub nawet 4 tygodniach zażywania pełnej dawki terapeutycznej. Do tego czasu może nie być widocznej żadnej poprawy
- Po uzyskaniu poprawy należy przyjmować lek zgodnie z zaleceniami lekarza (zwykle przynajmniej 3-6 miesięcy)
- Stosowanie niskich dawek lub nieregularne zażywanie leków nie leczy depresji
- Zbyt duże dawki mogą być niebezpieczne dla życia
- Leki przeciwdepresyjne nie uzależniają
- Leki uspokajająco-nasenne (benzodiazepiny, np. relanium, lorafen) nie działają przeciwdepresyjnie. Są stosowane wspomagająco. Dają efekt jedynie objawowy, zmniejszając niepokój, uczucie napięcia czy poprawiając sen. Nie mogą być stosowanie przewlekle. Regularne ich używanie przez okres dłuższy niż 4-5 tygodni może doprowadzić do uzależnienia
- W trakcie stosowania leków przeciwdepresyjnych może wystąpić zmniejszenie szybkości reakcji. Dlatego należy zachować szczególną ostrożność przy prowadzeniu pojazdów i obsługiwaniu urządzeń mechanicznych w ruchu. Warto przedyskutować ten problem z lekarzem prowadzącym w celu ustalenia optymalnego rozkładu dawek leku w ciągu dnia

Pomoc psychologiczna

Zwykle podstawowym sposobem leczenia w depresji jest farmakoterapia. Jednak pacjent powinien uzyskać wystarczające informacje o chorobie, zastosowanym leczeniu, rokowaniu i ryzyku związanym z konkretnym sposobem terapii. Ma do tego prawo i powinien je egzekwować.
Istota i przebieg depresji są znane od starożytności. Jest to choroba uleczalna, nawet jeśli pacjent odczuwa całkowity brak nadziei i ma poczucie bezsensu dalszej egzystencji.
Czasem tylko powrót do zdrowia zajmuje trochę więcej czasu. Leczenie depresji można porównać do gojenia się złamanej kończyny. Ręka nie będzie sprawna zaraz po założeniu gipsu. Kość potrzebuje kilku tygodni aby dobrze się zrosła i odzyskała pierwotną sprawność. W tym czasie jest niepełnosprawna, może boleć, drętwieć.
Podobnie w depresji. Efekty leczenia nie przychodzą od razu. Trzeba na nie poczekać. Czasem nawet kilka tygodni. Niekiedy konieczna jest zmiana leku na inny, dołączenie leków dodatkowych lub zastosowanie metod wspomagających.
Po ustąpieniu choroby następuje powrót do stanu przed pojawieniem się pierwszych objawów. Możliwy jest powrót do pracy czy nauki. Niekiedy lekarz zaleca zażywanie leków przez dłuższy czas. Ma to na celu utrwalenie uzyskanego efektu.

Psychoterapia

W niektórych przypadkach konieczne jest zastosowanie profesjonalnej psychoterapii prowadzonej przez wykwalifikowanych specjalistów. Jest kilka metod, które można zastosować w terapii depresji. Wybór konkretnego sposobu jest indywidualny, w zależności od stanu pacjenta.

Psychoterapia analityczna

Proces wieloetapowy. Dążenie od ujawnienia urazu psychicznego z przeszłości i odtworzenia w jaki sposób wpłynął na powstanie choroby.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna

Zmiana schematu procesów myślowych szczególnie w sytuacjach w których pacjent sobie nie radzi. Dochodzi się do tego celu poprzez stosowanie metod, które pozwalają nauczyć się nowych zachowań.


Dodatkowe uwagi do rodziny osoby cierpiącej na depresję:

- pacjent nie symuluje, jest naprawdę chory
- może nie być w stanie wykonywać części swoich obowiązków domowych i zawodowych
- nie należy go za to krytykować, a przeciwnie wspomóc
- cel leczenia to ustąpienie choroby i powrót pacjenta do poprzedniego funkcjonowania
- leczenie wymaga aktywnego udziału pacjenta i jego zgody
- jednak w sytuacjach skrajnych (zapowiedzi lub próba samobójcza) można chorego diagnozować i leczyć bez jego zgody (zgodnie z zapisami Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego)