Deaver Jeffery 09 - Pod napięciem, Deaver Jeffrey(2)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Druk i oprawa Drukarnia Naukowo-Techniczna Oddział Polskiej Agencji Prasowej SA 03-828 Warszawa, ul. Mińska 65 rnJnvch reguł. Staramy się coś osiąg- Do diabła, nie mamy żadnych reg nął a, va Edison o tworzeniu pierwszej sieci thomas Alva Edison elektroenergetycznej Trzydzieści siedem godzin przed Dniem Ziemi I Specmonter Człowiek od szyi w dółjest wart parą dolarów dziennie, od szyi w górę jest wart tyle, ile zdoła wypracować jego mózg. Thomas Alva Edison Rozdział 1 Siedząc w centrum sterowania wielkiego kompleksu koncernu energetycznego Algonquin Consolidated Power and Light nad East River w nowojorskim Queens, kierownik dziennej zmiany zmarszczył brwi na widok czerwonego komunikatu, jaki zaczął migotać na ekranie monitora. Awaria krytyczna Poniżej wyświetliła się dokładna godzina zdarzenia: 11.20:20:003. Odstawił kawę w kartonowym biało-niebieskim kubku, ozdobionym postaciami greckich sportowców, i wyprostował się na skrzypiącym krześle obrotowym. Pracownicy centrum sterowania przedsiębiorstwa energetycznego siedzieli przy pojedynczych stanowiskach roboczych jak kontrolerzy ruchu lotniczego. W przestronnym, rzęsiście oświetlonym pomieszczeniu centralne miejsce zajmował ogromny płaski monitor, informujący o przepływie energii elektrycznej przez sieć Northeastern Interconnection, która zaopatrywała w prąd Nowy Jork, Pensylwanię, New Jersey i Connecticut. Układ i wystrój centrum wyglądałyby całkiem nowocześnie - gdyby był rok 1960. Kierownik zerknął na tablicę pokazującą przepływ prądu z elektrowni w całym kraju: z turbin parowych, reaktorów i hydroelektrowni na wodospadzie Niagara. Jedna z maleńkich nitek plątaniny spaghetti, przedstawiającej linie elektryczne, nie działała tak, jak należy. Pulsowało czerwone kółeczko. Awaria krytyczna... - Co jest? - zapytał kierownik. Siwowłosy mężczyzna o wydatnym brzuszku, rysującym się pod białą koszulą z krótkim rękawem, z trzydziestoletnim doświadczeniem w branży energetycznej, był przede wszystkim zaciekawiony. Choć lampki alarmowe, sygnalizujące zdarzenia krytyczne, zapalały się od czasu do czasu, prawdziwe zdarzenia krytyczne należały do rzadkości. - Mam komunikat o całkowitym odłączeniu MH-12. Ciemna, automatyczna podstacja Algonquin numer 12, znajdująca się w Harlemie - skrót MH oznaczał Manhattan - była ważnym węzłem sieci w tym rejonie. Odbierała 138 000 woltów i przepuszczała je przez transformatory, które redukowały napięcie do dziesięciu procent wartości wejściowej, rozdzielały je i przesyłały dalej. Na wielkim ekranie, pod godziną zdarzenia i suchym komunikatem o awarii krytycznej, rozbłysły czerwienią kolejne słowa. MH-12 wyłączone z sieci Kierownik zaczął stukać w klawiaturę komputera, przypominając sobie o czasach, gdy pracowano przy użyciu radia, telefonów i izolowanych przełączników, w zapachu oleju, mosiądzu i rozgrzanego bakelitu. Przeczytał gęsty, skomplikowany fragment tekstu na ekranie. -Automaty się otworzyły? - rzekł cicho, jak gdyby do siebie. - Dlaczego? Przecież obciążenie jest normalne. Ukazała się następna informacja. MH-12 wyłączone z sieci. PK do rejonu zasięgu awarii z MH-17, MH-10, MH-13, NJ-18 - Mamy przekierowanie obciążenia - zawołał ktoś niepotrzebnie. Na przedmieściach i na wsi sieć jest widoczna gołym okiem - linie wysokiego napięcia, słupy i przewody, doprowadzające prąd do domu. Kiedy siądzie linia, bez kłopotu można zlokalizować i usunąć usterkę. W wielu miastach jednak, takich jak Nowy Jork, energia elektryczna płynie izolowanymi kablami pod ziemią. Ponieważ z czasem izolacja ulega powolnemu zniszczeniu i uszkodzeniu przez wody gruntowe, w wyniku czego dochodzi do zwarć i przerw w dostawach prądu, firmy energetyczne stosują podwójną, a nawet potrójną redundancję zasilania. Gdy padła podstacja MH-12, komputer automatycznie zaczął kierować do klientów prąd z innych węzłów sieci. - Nie ma zaników ani spadków napięcia! - zawołał inny technik. Energia elektryczna w sieci przypomina wodę doprowadzoną do budynku pojedynczą rurą i wypływającą z wielu odkręconych kranów. Kiedy jeden z nich zostaje zakręcony, w pozostałych wzrasta ciśnienie. Prąd elektryczny zachowuje się tak samo, choć porusza się znacznie szybciej od wody - ponad miliard kilometrów na godzinę. A ponieważ Nowy Jork potrzebował ogromnej ilości energii, w podstacjach wykonujących dodatkową pracę napięcie - odpowiednik ciśnienia wody - było wysokie. Ale system został tak skonstruowany, by poradzić sobie z takim zdarzeniem i wskaźniki napięcia nie wykraczały poza zieloną część skali. Kierownika niepokoiło jednak pytanie, dlaczego w ogóle automatyczne wyłączniki odcięły podstację MH-12. Najczęściej automaty puszczały albo z powodu zwarcia, albo wyjątkowo dużego zapotrzebowania na energię w porze największego obciążenia sieci - wcześnie rano, podczas godzin szczytu i wczesnym wieczorem, lub podczas upałów, gdy prądożercze klimatyzatory domagały się zwiększonej porcji paliwa. Żadna z tych sytuacji nie wchodziła w grę o godzinie 11.20:20:003 przyjemnego kwietniowego dnia. - Wyślijcie do MH-12 specmontera. Może to felerny kabel. Albo zwarcie w... W tym momencie zapaliło się drugie czerwone światełko. Awaria krytyczna NJ-18 wyłączone z sieci Padła następna lokalna podstacja znajdująca się niedaleko Paramus w New Jersey. Był to jeden z węzłów, które przejęły pałeczkę po odłączeniu MH-12. Kierownik wydał z siebie ni to śmiech, ni to kaszlnięcie. Jego twarz zmarszczyła się w konsternacji. - Cholera, co się dzieje? Obciążenie jest w granicach tolerancji. -Wszystkie czujniki i wskaźniki działają - zameldował jeden z techników. - SCADA nawala? - zawołał kierownik. Imperium energetyczne Algonquin nadzorował skomplikowany system SCADA, pracujący na potężnych uniksowych komputerach. Pamiętna awaria na północnym wschodzie w 2003 roku została spowodowana między innymi serią błędów oprogramowania. Dzisiejsze systemy nie dopuściłyby do podobnej katastrofy, co nie oznaczało jednak, że nie mogło dojść do innego komputerowego kiksa. - Nie wiem - rzekł wolno jeden z jego asystentów. - Ale wydaje mi się, że raczej tak. Według diagnostyki, nie ma żadnego fizycznego problemu z liniami ani rozdzielnicami. Kierownik patrzył na ekran, czekając na kolejny logiczny komunikat o tym, która nowa podstacja - lub podstacje - wypełnią lukę po stracie NJ-18. Ale nie pojawiała się żadna informacja. Tylko trzy podstacje na Manhattanie, 17, 10 i 13, zasilały dwa rejony, które w przeciwnym razie pozostałyby bez prądu. Program SCADA nie robił tego, co powinien: nie sprowadzał na pomoc innych stacji. Ilość energii przyjmowanej i wysyłanej przez każdą z trzech stacji drastycznie wzrastała. Kierownik potarł brodę i nie doczekawszy się włączenia innej podstacji, która przyszłaby z pomocą zagrożonej części miasta, polecił starszemu asystentowi: -Włącz ręcznie dostawę z Q-14 do wschodniego rejonu MH-12. - Tak jest. Po chwili kierownik warknął: - Nie zaraz - teraz. - Hm, właśnie próbuję. - Próbujesz. Jak to próbujesz?! - Wykonanie zadania wymagało kilku uderzeń w klawiaturę. - Urządzenia rozdzielcze nie reagują. - Niemożliwe! - Kierownik pokonał kilka kroków dzielących go od komputera asystenta. Wstukał polecenia, które mógłby wpisać z zamkniętymi oczami. Nic. Wskaźniki napięcia pokazywały koniec zielonej skali, zbliżając się do żółtej. - Niedobrze - mruknął ktoś. - Mamy problem. Kierownik wrócił pędem za swoje biurko i opadł na krzesło. Kubek z greckimi sportowcami i batonik musli poleciały na podłogę. Nie zwrócił na to uwagi. Potem przewróciła się kolejna kostka domina. Zaczęła pulsować trzecia czerwona kropka jak środek tarczy, a system SC AD A w swój beznamiętny sposób zakomunikował: Awaria krytyczna MH-17 wyłączone z sieci - No nie, jeszcze jedna? - rozległ się czyjś szept. I tak jak poprzednio, żadna podstacja nie pośpieszyła z pomocą, by zaspokoić wilczy apetyt nowojorczyków na energię. Dwie stacje wykonywały pracę pięciu. Rosła temperatura przewodów elektrycznych, wchodzących i wychodzących ze stacji, a wskaźniki napięcia na wielkim ekranie były już w połowie żółtej strefy. MH-12 wyłączone z sieci. NJ-18 wyłączone z sieci. MH-17 wyłączone z sieci. PK do rejonu zasięgu awarii z MH-10, MH-13 - Zwiększyć dostawy do tych rejonów - rzucił kierownik. - Nie obchodzi mnie, jak to zrobicie. Skądkolwiek. Kobieta na stanowisku kontrolnym obok raptownie się wyprostowała. - Mam czterdzieści kilowoltów na liniach z Bronksu. Czterdzieści tysięcy woltów - niewiele, zwłaszcza że trudno byłoby przesłać je przez linie średniego napięcia, przeznaczone na około jedną trzecią takiej wartości. Komuś innemu udało się sprowadzić prąd z Connecticut. Może jednak uda się opanować sytuację. -Jeszcze! Ale nagle kobieta kradnąca zasilanie z Bronksu powiedziała zduszonym głosem: - Zaraz, przesył zmniejszył się do dwudziestu tysięcy. Nie mam pojęcia dlaczego. To samo działo się w całym regionie. Gdy tylko któremuś z techników udało się sprowadzić trochę więcej prądu, by zmniejszyć obciążenie, nowe źródło wkrótce wysychało. Dramat rozgrywał się w zawrotnym tempie. Miliard kilometrów na godzinę... Zobaczyli jeszcze jedno czerwone kółeczko, jeszcze jedną ranę od kuli. Awaria krytyczna MH-13 wyłączone z sieci Szept: - Nie wierzę, że to się naprawdę dzieje. MH-12 wyłączone z sieci. NJ-18 wyłączone z sieci. MH-17 wyłączone z sieci. MH-13 wyłączone z sieci. PK do rejonu zasięgu awarii z MH-10 Przypominało to sytuację, gdy woda zgromadzona w ogromnym zbiorniku próbuje się przecisnąć przez wąski kranik, taki jak w drzwiach lodówki, z którego nalewa się zimną wodę. Napięcie prądu płynącego do stacji MH-10, znajdującej się w starym budynku przy Pięćdziesiątej Siódmej Zachodniej w dzielnicy Clinton na Manhattanie, było cztero- czy pięciokrotnie wyższe od normalnego i wciąż rosło. Wyłączniki automatyczne mogły się lada chwila otworzyć, zapobiegając eksplozji i pożarowi, ale cofając sporą część środkowego Manhattanu do czasów kolonialnych. - Północ chyba lepiej działa. Spróbujcie sprowadzić coś z północy. Na przykład z Massachusetts. - Mam coś: pięćdziesiąt, sześćdziesiąt kilowoltów. Z Putnam. - Dobra. - Chryste Panie! - krzyknął ktoś nagle. Kierownik nie wiedział, kto to; wszyscy siedzieli pochyleni nad swoimi stanowiskami, wpatrując się jak zahipnotyzowani w ekrany monitorów. - Co jest? - wybuchnął. - Nie chcę słyszeć w kółko tego samego. Co? - Ustawienia automatów na MH-10! Patrzcie! Ustawienia! Och, nie. Nie... Wyłączniki automatyczne w podstacji MH-10 zostały zreseto- wane. Mogły przyjąć na wejściu dziesięciokrotność dopuszczalnej mocy. Gdyby centrum Algonquin nie zdołało szybko zredukować napięcia atakującego stację, jej linie i rozdzielnice przepuściłyby śmiertelnie wysoką falę energii elektrycznej. Nastąpiłby wybuch stacji. Ale wcześniej prąd przemknąłby liniami średniego napięcia do podziemnych transformatorów pod ulicami na południe od Lincoln Center i do sieci w biurowcach i wieżowcach. Niektóre wyłączniki automatyczne przerwałyby obwód, ale niektóre starsze transformatory i tablice rozdzielcze stopiłyby się po prostu w bryły metalu, nie stawiając żadnego oporu prądowi, który ruszyłby dalej, wywołując pożary i gwałtowne wyładowania łukowe, które śmiertelnie poparzyłyby każdego, kto znalazłby się w pobliżu jakiegoś urządzenia albo gniazdka. Po raz pierwszy kierownik pomyślał: terroryści. To zamach terrorystyczny. - Dzwońcie do Bezpieczeństwa Krajowego i na policję! - krzyknął. -1 ustawcie je. Ustawcie te pieprzone automaty! - Nie reagują. Nie mogę się dostać do MH-10. - Jak to, cholera, nie możesz się dostać? -Nie... - ... [ Pobierz całość w formacie PDF ] |